Milieuprestaties in beeld

Er is bewust gekozen voor een deelproject milieuprestaties, omdat de Kringlooptoppers zich miskent voelden in de tijdsgeest die destijds heerste. Nog maar vier jaar terug was Natuurinclusieve Landbouw het adagium. Kringlooplandbouw was nog geen breed begrip. Daar wilden deze melkveehouders verandering in brengen en een aantal kennishiaten uitdiepen. Immers, zij zagen dat door het toepassen van kringlooplandbouw hun kostprijs daalde en de bodem en dieren gezonder werden. Kringlooplandbouw staat voor de KringloopToppers gelijk aan het zorgen voor de volgende zaken:

1. Een gezonde bodem
2. Een gezonde koe
3. Een gezonde portemonnee

De Kringlooptoppers hadden dit al heel wat jaren laten zien middels cijfers over hun bedrijfskringlopen, over hun financiën en over hun diergezondheid. Het beeld bij de kringlooptoppers was dat zij in de afgelopen teveel waren gefocust op hun eigen cijfers en de prestaties die hier werden geleverd veel te weinig aan de buitenwereld hadden laten zien.

De bovenstaande gedachte was de drijfveer voor de Kringlooptoppers om het deelproject milieuprestaties te bedenken. In hun ogen had niemand oog voor het goede wat Kringlooplandbouw kon betekenen voor je eigen bedrijf, maar ook voor je omgeving en voor het imago van de melkveesector. Daarnaast vonden zij het onterecht dat Kringloopboeren op geen enkele manier werden beloond door ofwel de markt ofwel de overheid. Hier moest ook verandering in komen. Daarom moest een deelproject ervoor zorgen. Dit project bestond uit drie stappen. Stap 1 was het in beeld gebracht worden waarom de Kringlooptoppers beter scoorden met hun cijfers, dan gangbare melkveehouders. Vervolgens moesten deze prestaties erkend kunnen worden, liefst in de vorm van een beloning. Tot slot moest die beloning ergens vandaan komen. Dit kon de overheid zijn, maar ook de markt.

Voor het deelproject milieuprestaties is een werkgroep opgericht die in 2018 meerdere malen bijeen is gekomen. Deze werkgroep bestond uit Frank Verhoeven, namens Boerenverstand, Alwin Gerritsen vanuit Wageningen UR en drie melkveehouders: Rudi Hooch Antink, Bart van Dijk en Roy Meijer. In de werkgroep was duidelijk dat gezocht moest worden naar een manier om aan te tonen dat Kringlooplandbouw een prachtige manier van boeren was om de wettelijke kaders van bijvoorbeeld de nitraatrichtlijn te halen. Aan de basis hiervan stond de notitie van Alwin met betrekking tot kringlooplandbouw. Niemand had destijds in de gaten dat de wereld er binnen een half jaar heel anders uit zou zien.

Om te beginnen ontwikkelde de provincie Drenthe voor de zomer van 2018 een project dat voldeed aan de startwensen van de Kringlooptoppers, namelijk de mogelijkheid tot het laten opstellen van Duurzaamheidsplannen. Deze plannen gaven de melkveehouder inzicht in zijn kringloopprestaties. In dat project beloonde de provincie Drenthe melkveehouders die goed scoorden op milieuprestaties die werden weergegeven in de Kringloopwijzer. Hiermee deed de provincie Drenthe twee vernieuwende dingen. Als eerste liet de provincie Drenthe zien dat zij wel oog hadden voor Kringlooplandbouw en voor melkveebedrijven die deze manier van boeren tot uitvoer brachten. Als tweede ging de provincie Drenthe bedrijven belonen die goede milieuprestaties lieten zien. Dit was een ongekende ontwikkeling. Verschillende leden uit de werkgroep hebben bijgedragen aan de doorontwikkeling van dit project. Uiteindelijk mondde dit project uit in het feit dat bijna 250 melkveehouders in Drenthe een duurzaamheidsplan hebben ingevuld. Dat komt neer op een kwart van alle melkveehouders in Drenthe.

De volgende stap in de goede richting was de Kringloopvisie van minister Schouten die uitkwam in juni 2018. In haar visie Waardevol en Verbonden was Kringlooplandbouw de vorm van landbouw die toekomstperspectief moest bieden aan zowel Nederlandse boeren als hun omgeving. Aan de ontwikkeling hiervan heeft Frank Verhoeven een belangrijke bijdrage geleverd.

In de tweede helft van 2018 kwamen er ook marktpartijen die handen en voeten gingen geven aan het belonen van Kringlooplandbouw. Zo ontwikkelde de Rabobank een pilot in Drenthe waarin zij rentekorting gaven aan melkveehouders die goede milieucijfers hadden gerealiseerd in 2017 en 2018. Daarnaast ontwikkelde Royal Friesland Campina (RFC) een speciale zuivellijn in samenwerking met Natuurmonumenten, namelijk on the way to planet proof, ook wel planet proof melk genoemd. In deze melkstroom werden melkveehouders beloond voor goede milieuprestaties, maar ook voor prestaties op het gebied van landschap en biodiversiteit. Deze ontwikkeling gaf ook weer aan dat Kringlooplandbouw niet aan de ogen van marktpartijen voorbijging en dat ze hier wel degelijk een extra plus voor de melkveehouder voor wilden realiseren.

Toen in juni 2019 minister Schouten met haar realisatieplan Op weg met nieuw perspectief komt, werd het duidelijk dat Kringlooplandbouw de richting is geworden waar het ministerie van LNV op in wilde zetten. Wet- en regelgeving moest aangepast worden om ruimte te geven aan de ontwikkeling van Kringlooplandbouw. Ook aan deze uitvoeringsstrategie heeft de werkgroep haar bijdrage geleverd. Het rapport ‘kringlooplandbouw in de praktijk’, geschreven door Frank Verhoeven en Jan-Willem Erisman is in de werkgroep gereviewd.

In het voorjaar 2020 werd in Drenthe een nieuw project ontwikkeld genaamd Boer Burger Biodiversiteit (werknaam: Duurzame Melkveehouder Drenthe) die ook weer raakvlak heeft met het deelproject milieuprestaties. In dit project werd tot doel gesteld om 250 extra duurzaamheidsplannen te realiseren bij melkveehouders. Wanneer dit zou slagen, dan zouden de helft van alle melkveehouders in Drenthe beschikken over een dergelijk plan. Zowel de provincie Drenthe als landbouworganisaties als natuurorganisaties gaven hiermee een duidelijk signaal af, namelijk dat Kringlooplandbouw wordt gezien en wordt beloond. Aan de ontwikkeling van dit project heeft de werkgroep ook een bijdrage geleverd. Een aantal van de kringlooptoppers heeft zich bij ‘Duurzame Melkveehouderij Drenthe’ aangesloten als excursiebedrijf. Veehouders uit Drenthe kunnen bij deze bedrijven op bezoek om meer te leren over hun strategie en aanpak.

Uiteindelijk kan gesteld worden dat milieuprestaties een deelproject is geweest die een enorme impact heeft gehad. Toen het deelproject begon was de werkgroep van mening dat niemand oog had voor Kringlooplandbouw. Laat staan dat er ook maar één instantie was die voor milieuprestaties gerealiseerd door Kringlooplandbouw een beloning wilde geven. We zijn vier jaar verder en de wereld ziet er totaal anders uit. Kringlooplandbouw is het adagium wat gedragen wordt door zowel landbouworganisaties, natuurorganisaties, overheden, als marktpartijen. De Kringlooptoppers zijn van plaats veranderd. Ze zaten in de achterste treinwagon. Ze zitten nu in de cockpit!