Met de centrale rol die de bodem binnen het bedrijfssysteem speelt is daarom op 27 mei de bodemcursus die begeleid wordt door Coen ter Berg van start gegaan in de Veenkoloniën. De deelnemers van deze cursus worden gedurende zeven middagen in het lopende jaar bijgeschoold over het beoordelen van de bodemconditie en in hun kennis van bodemkunde en de interactie met het gewas. Daarbij staat voorop dat de deelnemers hun eigen bodem leren kennen en de handvatten krijgen om deze te optimaliseren. Zo kunnen de agrariërs na het afronden van de cursus aan de slag met hun eigen bodem en kunnen ze de opgedane kennis ook overdragen aan andere boeren. De cursus wordt gegeven door Coen ter Berg, een van de meest ervaren bodemkundigen van Nederland. In zeven studiebijeenkomsten wordt zowel de praktijk van het beoordelen van verschillende bodems als ook de theorie onderwezen. De bijeenkomsten vinden plaats op de bedrijven van de deelnemers.

Om de kennis van Coen ter Berg optimaal te kunnen delen met anderen zijn er opnames gemaakt tijdens de cursus. Zo is er per cursusmiddag een filmpje gemaakt waarin we je mee het veld in nemen en samen met de deelnemende boeren kunnen leren over de bodem. Op deze pagina vind je deze filmpjes.

BODEMKWALITEIT

Tijdens de eerste cursusmiddag verteld Coen ter Berg over de basisprinscipes van een gezonde bodem. Wat is een goede bodemkwaliteit en waar moet je op letten als je de bodem waarneemt? Zodra je de schop in de grond steekt en ziet wat er onder het maaiveld te vinden is komen er al snel een hoop vragen en zie je wat de bodem je allemaal kan vertellen.

GEOLOGIE

Onze ondergrond kent een lange historie. Het proces van bodemvorming vindt niet van de een op de andere dag plaats en hierin is er al veel voor ons bepaald. Een zandbodem verander je simpelweg niet zomaar in een een kleibodem. In dit filmpje legt Coen ons uit hoe de ondergrond van Nederland (en de Veenkoloniën in het bijzonder) tot stand gekomen is. Daarna gaan we het veld in. Op het bedrijf van Peter kijken we o.a. een bodem met veenvlekken. Dit organisch materiaal verteerd slecht en stimuleert het bodem leven maar weinig door de relatief hoge koolstof-stikstof verhouding.

BODEMSTRUCTUUR

Veel processen in de bodem worden beïnvloed door de bodemstructuur. Zo kan een slechte structuur of de aanwezigheid van storende lagen zorgen voor een watertekort- en/of overschot en wortelgroei beperken. Het verzorgen én behouden van van een goede bodemstructuur vergt vakmanschap. Zaken als gewaskeuze en bewerkingstype spelen hierin een belangrijke rol. In het filmpje onderzoekt Coen een aantal bodems met ons en analyseert ze op basis van hun structuur.

BODEMLEVEN

Het bodemleven vormt een ecosysteem an sich en speelt een belangrijke rol in de bodem. Het zorgt voor structuur, maakt nutriënten beschikbaar en gaat in sommige gevallen zelfs een symbiotische relatie aan met het gewas. Naast de positieve rol die het bodemleven kan spelen bestaan er uiteraard ook soorten die schadelijk zijn voor gewassen, zeker als ze in overmaat aanwezig zijn. Juist daarom is een gezond en weerbarstig bodemleven van belang, aangezien hiermee bepaalde (schadelijke) soorten niet de overhand kunnen nemen door de aanwezigheid van natuurlijke predatoren. In het filmpje verteld Coen welke factoren er van invloed zijn op het bodemleven en hoe je het kunt stimuleren.

BEWORTELING

Een ongestoorde beworteling zorgt voor een gezondere plantengroei, een hogere gewasopbrengst en stimuleert bodemvorming. Wortels maken grond. Een goede beworteling stimuleert het bodemleven, wat bodemvorming tot gevolg heeft. De verbeterde bodem leidt vervolgens tot een verhoogde gewasgroei, wat op haar beurt de wortelgroei weer stimuleert. Dit samenspel tussen plant, bodemleven en bodem kan zorgen voor een positieve cyclus wanneer je er als ondernemer de juiste aandacht aan besteed. Het filmpje sluit af met een wat voorbeelden in het veld, waarin o.a. het effect van succesvolle niet kerende grondbewerking te zien is.

WATERHUISHOUDING

Het belang van een goede waterhuishouding is de laatste jaren toegenomen. We kennen steeds vaker natte of juist droge periodes. Het veranderende klimaat heeft onder andere als gevolg dat het neerslagpatroon in Nederland veranderd. We krijgen meer regen, maar ook geconcentreerder en dus in een kortere tijdsperiode. Dit heeft steeds intensere regenbuien als gevolg. Hierdoor wordt het risico op wateroverlast groter. Tegelijk komen er ook steeds vaker langere periodes van hitte zonder neerslag voor, wat voor uitdroging zorgt en de gewasgroei kan beperken. Met deze ontwikkelingen is een bodem die enerzijds water goed vasthoudt tijdens droogte, en anderzijds goed afwatert tijdens nattere periodes, van grote waarde. Tijdens deze cursusmiddag verteld Coen hoe je dit kan waarborgen. Daarnaast nemen we een kijkje in het veld om te leren waar je op moet letten als je de waterhuishouding van een bodem onderzoekt.

BEDRIJFSSYSTEMEN

Tijdens de laatste cursusmiddag vertellen de deelnemers wat zij geleerd hebben van de cursus. Daarnaast verteld Coen wat over de verschillende bedrijfssystemen en welke keuzes je daarin kan maken. Voor welk systeem je ook gaat, voor elke ondernemer is er veel te winnen door de bodem een centrale rol te geven. Ook op economisch vlak heeft dit voordelen. Met een goede bodemconditie als basis zorg je voor gezonde en productieve gewassen. Daarnaast creëer je een systeem dat tegen een stootje kan en goed hersteld na bijvoorbeeld een natte periode. Ook voorkom je dat je om de haverklap moet ingrijpen om eroor te zorgen dat je bodem in goede conditie blijft, wat werk én zorgen scheelt.