Texel
Op het eiland Texel is men al eeuwen gewend om de eigen resources zo goed mogelijk in te zetten en zo min mogelijk aan te kopen. Het sluiten van bodem-plant-mest-kringlopen kan nog sterker, het kan een voorbeeld zijn voor andere delen van Nederland. Bijvoorbeeld het sluiten van de stikstofkringloop, het verbeteren van de bodemvruchtbaarheid, het water vasthoudend vermogen, het inpassen van natuur en het creëren van nieuwe verdienmodellen. Texel wil meer inkomen uit minder inputs!
Bekijk hier het onderzoeksrapport kringlooplandbouw en hier Texel sluit de kringloop – Facts and figures
De provincie Noord-Holland ondersteunt de studiegroep rondom kringlooplandbouw en financiert de communicatie en een aantal experimenten.
Vlinderbloemigen gewassen
Jos Groot-Koerkamp heeft ons op 22 december alles vertelt over zijn ervaringen met verschillende eiwitgewassen, zoals lupine, veldbonen en erwten. De melkveehouderij is op zoek naar meer eiwit van eigen land. De akkerbouwer zoekt naar een rendabel gewas dat goed is voor de bodem. Kunnen deze twee vraagstukken gecombineerd worden? Of ligger er nog grote uitdagingen die getackeld moeten worden? Interesse naar zijn bevindingen? Klik dan hier.
Hoe we begonnen
Texel is een eiland, wat betekend dat alles dat aangekocht wordt eerst met de bood verscheept moet worden. Dit kost extra geld, wat maakt dat de Texelaar van nature al zuinig omspringt met grondstoffen. Er zijn echter altijd mogelijkheden tot verbetering te vinden
Een student aan de HAS heeft afgelopen half jaar de mineralenkringloop van Texel in beeld gebracht. Dierlijke- en plantaardige producten worden geëxporteerd naar het vaste land en veevoeders en meststoffen worden aangevoerd. De resultaten van dit onderzoek worden op 21 juni 2019 in de akkerbouwschuur bij de familie Langeveld gepresenteerd voor een groep geïnteresseerde LTO- en/of AJT leden. Daarna volgde een discussie met de aanwezige boeren over de concrete toepassing van kringlooplandbouw op Texel. Een samenvatting van het rapport is in het hoofdstuk facts and figures weergegeven
Naar aanleiding van deze bijeenkomst en de positieve reacties onder de agrarische ondernemers is bij de provincie een projectvoorstel aangevraagd voor het opzetten van een studiegroep omtrent circulaire landbouw. Hier is positief op gereageerd door de provincie, waardoor er het afgelopen jaar is gewerkt aan het opzetten van een studiegroep en het schrijven van een vervolgplan.
De sector in een positief daglicht
De deelnemers aan de studiegroep zijn leergierig en willen graag meedenken over de invulling van “kringlooplandbouw” op Texel. Texel is echter al goed op weg! Geproduceerde mest blijft allemaal op het eiland, er is veel aandacht op goed bodembeheer, gemengde bedrijven hebben vaak al voor een groot deel een geslote bedrijfsvoering. Kortom, Texel kan een mooi voorbeeld worden waar de praktische uitwerking van “kringlooplandbouw” wordt uitgevoerd. Maar dat moet wel uitgedragen worden.
Experimenten
In de melkveehouderij is gras de belangrijkste eiwitbron. Het is dan ook van belang om dit ruwvoer zo goed mogelijk te benutten en voederwaardeverliezen te minimaliseren. Het doel is om een zo compleet mogelijk product te winnen. Hierdoor hoeft er namelijk minder bijgestuurd te worden in de vorm van structuur, eiwit of energie en worden de input’s beperkt.
Om een hogere grasbenutting te realiseren denken wij aan de volgende stappen:
- Zo veel mogelijk vers gras in de koe
- Bemesting aanpassen op de gewenste eiwitkwaliteit. Daardoor kan een goede kwaliteit eiwit geoogst worden met de juiste DVE/OEB-verhouding.
- Voorkomen van in- en uitkuilverliezen: “Broei moet uw grootste vijand zijn”
- Bewuste keuze maken over het voeren van snijmais. Snijmais verdringt gras, waardoor er meer geconcentreerde vormen van eiwit gevoerd moeten worden (sojaschroot)
- Herfstgras benutten door het zo droog mogelijk te maken en te verwerken in balen.
- Grasteelt inpassen bij akkerbouw om het organische stofgehalte te verhogen
De Texelse landbouw heeft, in tegenstelling tot het gemiddelde in Nederland, een mesttekort. Dit wordt momenteel gecompenseerd door de aanvoer van o.a. varkensmest, vaste geitenmest en compost. In totaal zo’n 50.000 ton aan organische meststoffen. Om de kringloop verder te sluiten zou het mooi zijn om meer reststromen van het eiland te benutten als meststof.
Hierbij wordt gedacht aan het benutten van vegetatie uit wegbermen en natuurgebieden. Het maaisel kan in een fermentatieproces omgezet worden tot Bokashi. Momenteel wordt de vegetatie uit slootbermen en natuurgebieden gecomposteerd of gebruikt als strooisel. De uitdaging is dan ook om het juiste materiaal te vinden om te verwerkten tot Bokashi.
In de veehouderij zijn krachtvoeders bijna onmisbaar. Een herkauwer kan maar tot een bepaalde hoeveelheid ruwvoer vreten. Om de productie te verhogen is het noodzakelijk om het vee geconcentreerder voer te geven met een hogere voederwaarde. In de praktijk wordt dit gedaan door mengvoer te bestellen bij de voerleverancier.
In dit experiment wordt gekeken welke enkelvoudige grondstoffen het mengvoer in een melkveerantsoen kunnen vervangen. Hierbij denken we aan teelten zoals graan, CCM, veldbonen en erwten. Dit zijn akkerbouwgewassen waarvan de teelt niet altijd eenvoudig is. Daarom wordt gekeken of de gewassen in samenwerking met akkerbouwers geteeld kunnen worden. Dit moet uiteraard voor beide partijen rendabel zijn. Voor de akkerbouwer is een bijkomend voordeel dat deze teelten vaak goed zijn voor de bodemstructuur en soms ook stikstof binden voor een volggewas.
Eén van de principes van kringlooplandbouw volgens Imke de Boer is dat producten in eerste instantie geteeld moeten worden voor humane consumptie. De restpartijen die niet geschikt zijn voor de humane consumptie kunnen benut worden door het vee. In dit experiment wordt gekeken hoe dit in de praktijk toegepast kan worden.
Schapenboer Jan-Willem Bakker is op zoek naar een krachtvoervervanger en akkerbouwers Klaas en Kees Lap willen experimenteren met nieuwe gewassen. Samen zijn ze op zoek gegaan naar een teelt die verwerkt kan worden tot humane voeding en waarbij de restpartijen geschikt zijn als krachtvoervervanger. Bij deze zoektocht zijn we uitgekomen op de teelt van erwten. Een deel van de erwten gaat verwerkt worden in de erwtensoep die lokaal gemaakt wordt door vakslagers Peter Haker en slagerij Goënga. Het overige deel van de erwten wordt gebruikt als krachtvoer voor de schapen. Hoe de verhouding consumptie/krachtvoer gaat zijn staat nog niet vast. Dat hangt onder andere af van de opbrengst, de afname voor erwtensoep en de kwaliteit van de erwten.
Nieuwsbrief #1 augustus 2020
Sinds dat het project Kringlooplandbouw Texel in 2019 van start is gegaan is er veel gebeurt. Zo hebben we samen een studiegroep opgezet, bijeenkomsten georganiseerd en concrete eerste stappen gezet richting het verdere sluiten van de kringlopen op het eiland. Door het inmiddels welbekende virus heeft het project helaas even stil gelegen, maar met de verbeterde huidige situatie kunnen wij weer volop aan de slag. Bovendien hebben we goedkeuring gekregen van de Provincie voor een vervolg van het project, zodat we samen verder kunnen richting minder inputs en meer waarde voor de Texelse boer! De volledige nieuwsbrief kun je hier lezen of downloaden.
